Epiloog
Al met al is het een klein monumentje geworden voor mensen die ik deels nooit heb gekend, maar op deze manier wel dichterbij zijn gekomen. Hopelijk is dat ook voor u het geval en mocht u eens uw voet plaatsen op die struikelstenen, dan hebt u hopelijk nu een beter beeld van waarover u net niet gestruikeld bent.
Hier en daar is een kritische noot: de wereld is immers niet perfect. Vervolgens hoop ik vooral dat ook de nog levende familieleden van de andere vermoorde Kamper Joden iets van de sfeer zullen proeven van het Kampen van zowel vòòr als na de moord.
Op de hamvraag, gesteld door Albert van Dijk (zie) kan een begin van een antwoord gevonden worden bij de oud-journalist Hans Wiersma in zijn bundel: "Vroeger, weet je wel...". Hij stelt dat de Kampenaren, vooral in het begin van de bezetting, hielden van orde en rust en zelfs bereid waren zich loyaal op te stellen tegenover de bezetter. Ik veronderstel dat hieraan een einde kwam bij de invoering van de verplichte 'Arbeitseinsatz' (Mei 1943), immers toen was men zelf aan de beurt!
Ik begon mijn relaas met een gedicht van Ida Vos uit c.a. 1979. Hoe accuraat dit gedicht nog steeds is en met name m.b.t. Kampen, moge blijken uit het feit dat ene Jeroen Kanis (evangelist/heilssoldaat en verkleed als een chassied) een Chanuka viering presenteerde in de voormalige synagoge in 2020. Jezelf verkleden als 'Chabadnik', als niet-jood, in een niet-ingewijde synagoge is not-done, tenzij je persé als een 'look-alike', 'kameleon' en 'religieuze veelvraat' een moderne uitvoering wilt geven aan die verwerpelijke christelijke vervangingstheologie.
Ida Vos: 'voorzichtig jood, versier je niet, blijf van de eerste rangen, want we verdrijven je devoot met psalmen en gezangen'.
Was getekend,
Johan Gerritsen.
